لوازم یدکی و قطعات دستگاه کپی زاهدان

دستگاه کپی یک دستگاه ساده و معمولی نیست و از بخش ها و اجزای متفاوتی تشکیل شده است. شناختن هرکدام از بخش های دستگاه کپی برای فردی که دائما با این وسایل کار می‌کند امری ضروری است. گاهی اوقاتی مشکلاتی برای دستگاه پیش می‌آید که فرد می‌تواند به راحتی و بدون نیاز به کارشناس مشکل دستگاه خود را بر طرف کند. در نتیجه چه بهتر که ما خودمان با قطعات این دستگاه عظیم الجثه آشنا باشیم. 

.

قطعات دستگاه کپی ، شامل اجزای گوناگونی می باشد که در این مقاله  به ذکر آن ها خواهیم پرداخت.

به طور کلی دستگاه کپی از اصلی ترین و مهم ترین ماشین ها و دستگاه های اداری به حساب می آید. به وسیله ای که از اسناد و مدارک، تصویری دقیقا شبیه به آن ها تهیه نماید، دستگاه فتوکپی و یا کپی گفته می شود. دستگاه های کپی دارای تنوع بسیار زیادی بوده که هر کدام از آن ها دارای عملکرد و ویژگی های منحصر به فردی می باشند.

همان گونه که اشاره نمودیم، دستگاه کپی وسیله ای به جهت کپی نمودن متون و یا تصاویر می باشد که این وسیله کاربردی در تمامی اداره ها،  شرکت ها و یا حتی در برخی منازل نیز دارای کاربرد می باشد. همچنین این دستگاه ها امروزه بیشتر در مرکز های فنی چاپ و یا خدمات طراحی و… دارای کارایی می باشند. این دستگاه ها متشکل از اجزای گوناگونی بوده که در ادامه به معرفی این قطعات یعنی قطعات دستگاه کپی خواهیم پرداخت. به طور کلی برای اینکه به تعمیرکاری حرفهه ای در زمینه ماشین های اداری تبدیل شویم، لازم است تا ابتدا با دستگاه ها و قطعات مربوط به آن ها آشنا شویم.

دستگاه کپی

همان طور که بدان اشاره نمودیم، یکی از انواع دستگاه هایی که در سیستم اداری تمامی کشور ها دارای کاربرد زیادی می باشد، دستگاه کپی است. چرا که به طور کلی تهیه رونوشت و یا کپی ای از یک سند امری بسیار ضروری و واجب است. از این رو معمولا خریداران این دستگاه در تلاش هستند تا دستگاهی با کیفیت بسیار بالا قطعات دستگاه کپی مناسبی را خریداری نمایند.

خرید و تهیه محصولی با کیفیت نمی تواند دلیل بر کارکرد صحیح آن دستگاه باشد و از این رو نیاز است تا کاربران این دستگاه اطلاعاتی را در رابطه با قطعات این دستگاه کسب نمایند و اصول و قوانین مرتبط با آن را رعایت کنند. چرا که اگر این مساله مورد توجه کاربران قرار نگیرد، ممکن است تا باعث استهلاک زود هنگام قطعات دستگاه کپی و یا خرابی آن ها شود.

فرایند فتوکپی

قبل از آشنایی با قطعات دستگاه کپی، بهتر است تا با نحوه کار با این دستگاه کمی اطلاعات کسب کنیم. کپی گرفتن یکی از روش های نسخه برداری می باشد که اساس آن به صورت زیر است:

در این فرایند، در ابتدا بر روی غلتک نواری موجود و یا استوانه درام، بار الکتریسته ی یکنواختی پخش می شود. سطوح این غلتک ها به وسیله هادی نوری پوشیده می باشد. کپی به وسیله نور شدیدی که از کاغذ موجود بر روی شیشه دستگاه کپی، عبور می نماید. قسمت های سفید کاغذ به راحتی نور را منعکس کرده و سپس آن قسمت از سطح باردار استوانه درام خنثی خواهد شد.

دقت کنید که قسمت های تیره سطوح کاغذ قادر به انعکاس نور نمی باشند و یا به عبارتی دیگر نور را جذب می نمایند، از این رو قسمت هایی با بار منفی بر روی درام باقی خواهد ماند.
یکی از لوازم و قطعات دستگاه کپی، پودر تونر می باشد که درون دستگاه قرار می گیرد. پودر تونر با بار مثبتی شارژ شده و به بار های منفی موجود بر روی استوانه درام می چسبند. در نتیجه بخش هایی از آن پودر تونر را جذب می نمایند.

ان قسمتی که بر روی استوانه درام، الکتریسیته ساکنی ایجاد می شود، کاغذ سیاه می باشد. اما قسمتی که سفید است الکتریسیته را ایجاد نکرده و تصویری از مدرک بر روی آن شکل خواهد گرفت. هنگامی که ذرات نرم پودر تونر از استوانه درام جدا و جذب کاغذ شد، به وسیله گرما به سطح کاغذ چسبیده و در نهایت اولین کپی ایجاد خواهد شد.

آشنایی با قطعات دستگاه فتوکپی

حال نوبت آن است تا با برخی از اصلی ترین قطعات دستگاه کپی آشنا شویم. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

دکمه و یا کلید پاور

Power switch و یا کلید خاموش و روشن، همان گونه که از نام آن مشخص است، قطعه ای به منطور خاموش و روشن کردن دستگاه کپی می باشد. در واقع این کلید، کلید برق اصلی دستگاه کپی می باشد و دستگاه کپی تنها به وسیله این دکمه خاموش و روشن می شود. پاور سوییچ نوعی کلید الاکلنگی(seesaw switch)  می باشد که تنها دو حالت قطع و وصل را دارا می باشد.

سرپوش اسناد و یا orginal cover

به طور کلی به جهت انجام عملکرد صحیح و کارآیی بهتر دستگاه کپی در هنگام اسکن اسناد، از قطعه ای از قطعات دستگاه کپی به نام سرپوش و یا کاور استفاده می شود. این قطعه، قطعه ای متحرک می باشد. به این صورت که برای کپی برداری از اسناد و یا تعمیرات دستگاه فتوکپی باید سرپوش و یا کاور را بالا برده و سپس اسناد را بر روی شیشه دستگاه قرار داده و در آخر سرپوش را بر روی سند مورد نظر قرار دهیم.

میز اسناد و یا orginal table

صفحه شیشه ای در قسمت بالایی دستگاه کپی قرر دارد که محل قرار دادن اسناد می باشد، این صفحه شیشه ای، میز اسناد نام دارد. همچنین در قسمت چپ این صفحه شیشه ای محل قرار دادن سایز های گوناگونی از کاغذها مشخص می باشد. سمت چپ وسط این صفحه شیشه ای، علامتی به شکل مثلث قرار دارد که وسط سند باید در مقابل آن قرار گیرد. همچنین دقت کنید که به منظور اسکن سند و شروع کپی برداری باید که سند مورد نظر بر روی این صفحه شیشه ای اسناد قرار گیرد.

سینی خروجی کاغذ و یا paper tray

از دیگر قطعات دستگاه کپی سینی خروجی کاغذ می باشد که اسناد کپی شده پس از کپی برداری از این محل خارج شده و بر روی این سینی قرار می گیرد.

ضامن آزاد کننده کاست و یا grip

به منطور بیرون کشیدن کاست کاغذ و همچنین در هنگام تعمیر دستگاه کپی، نیاز به گرفتن ضامن آزاد کننده کاست می باشد. به این صورت که باید آن را به ببالا هل داد و سپس بیرون کشید. با این کار می توان کاغذ را درون آن قرار داد.

قطعه راهنمای تغذیه دستی و یا manual feed orginal guide

در هنگام قرار دادن کاغذی به صورت تک برگ از دستگاه کپی در محل تغذیه، باید تا ابتدا صفحه متحرک و یا راهنمای تغذیه را با توجه به اندازه کاغذ تنظیم نمود.

سینی تغذیه دستی و یا manual feed tray

از دیگر قطعات دستگاه کپی، سینی تغذیه دستی می باشد که نام دیگر آن Bypass و یا تک برگ می باشد. به طور کلی اگر که بخواهید به صورت تک برگی کپی برداری نمایید، باید که کاغذ سفید را بر روی این سینی قرار دهید.

سینی کاغذ و یا paper tray

این قسمت معروف به کاست می باشد که کمی قبل در رابطه به آن اشاره نمودیم. در واقع اگر که تصمیم داشته باشیم بیش از یک برگ کپی بگیریم، باید کاغذ سفید را در این قسسمت قرار دهیم. به عبارتی دیگر کاست و یا سینی کاغذ، محل ذخیره کاغذ برای کپی محسوب می شود.

قطعات داخلی دستگاه کپی

به طور کلی دستگاه کپی دارای قطعات و اجزای گوناگونی می باشد که در هنگام آزاد نمودن ضامن رها کننده، بخش بالایی دستگاه از بخش پایینی آن جدا شده و در میان آن ها فضایی ایجاد می شود. از طریق این فضا می توان به بخش داخلی قطعات دستگاه کپی دسترسی پیدا کنیم. حال بهتر است تا کمی با این قطعات داخلی آشنا شویم.

پنل اپراتوری و یا operation panel

این قسمت مربوط به کنترل نمودن دستگاه و همچنین تعمیرات اصلی دستگاه کپی می شود. همچنین نشانگر ها و کلید ها واقع در این پنل از دستگاه کپی می باشند.

درپوش جلویی دستگاه کپی و یا front cover

این بخش زمانی کاربرد دارد که بخواهیم به برخی از دیگر قطعات دستگاه کپی دسترسی پیدا کنیم و یا هنگام سرویس نمودن و درآوردن کاغذ گیر کرده از دستگاه. به این صورت که در این مواقع باید این درپوش را باز کرد. فراموش نکنید که این درپوش تنها در هنگام استفاده نکردن از دستگاه باید باز شود. اگر که در هنگام کپی برداری این درپوش را باز نمایید، دستگاه کپی بلافاصله خاموش می شودو ممکن است که کاغذ در دستگاه گیر کند.

قطعات مکانیکی دستگاه کپی

اجزای مکانیکی در هنگام کپی گرفتن از یک سند دارای عملکرد مستقیمی می باشند. اگر چه که قطعات مختلفی در این بخش مکانیکی به کار رفته است، اما نوع عملکرد کاری تمامی این قطعات مکانیکی می باشد. در واقع این قسمت ها دارای ارتباط  کاری نزدیکی با یکدیگر می باشند.

یونیت تغذیه کننده کاغذ و یا paper feeding unit

این یونیت تغذیه متشکل از دو بخش اصلی می باشد که عبارتند از:

محل تغذیه کاغذ:

این محل نیز در دستگاه کپی متشکل از دو قسمت تک برگ و چند برگ می باشد.

کاغذ کش:

این بخش از قطعات دستگاه کپی موظف به انتقال کاغذ ها می باشد که شامل سه بخش کاغذ کش ورودی، کاغذ کش داخلی و کاغذ کش خروجی می باشد.

یونیت ظهور و یا development unit

این یونیت نیز شامل دو قسمت پودر تونر و دولوپر می باشد. در واقع در این یونیت دولوپر و یا پودر سنگین موظف به انتقال پودر تونر بر روی سطوح استوانه درام می باشد. به این صورت که در ابتدا باید تونر با دولوپر ترکیب گردد. مخزن و یا تانک دولوپر در بالای تانک پودر تونر قرار می گیرد.

یونیت ترانسفر و یا transfer charger unit

از دیگر قطعات دستگاه کپی یونیت ترانسفر می باشد که موظف به انجام عمل انتقال پودر تونر از روی سطوح استوانه درام بر روی کاغذ می باشد.

هیتر و یا fusing

پخش نمودن پودر تونر بر روی سطوح کاغذ در این بخش یعنی هیتر و هیتر فیوزینگ به انجام می رسد. در واقع این بخش، آخرین بخشش از به تصویر کشیدن می باشد.

اپتیک و یا optic

در میان قطعات دستگاه کپی، این قطعه در زیر صفحه شیشه ای قرار می گیرد. اپتیک نخستین مرحله از تشکیل تصویر به شمار می رود.

یونیت شارژ و یا charger unit

این قطعه موظف به باردار نمودن و یا فعال کردن استوانه درام بوده و در بخش بالایی استوانه درام قرار می گیرد که با باز نمودن در بخش جلویی قابل مشاهده می باشد.

استوانه درام و یا drum

درام لوله ای استوانه ای شکل به رنگ زرشکی می باشد که تصویر کپی شده در ابتدا بر روی آن تشکیل می شود.

قطعات الکترونیکی دستگاه کپی

به طور کلی تمامی حرکات و کنترل بر تمامی قسمت های مکانیکی در دستگاه کپی به وسیله سیستم الکترونیکی انجام می گیرد. این قطعات شامل چند بخش می باشند که عبارتند از:

برد های الکترونیکی و یا electronic boards

برد های الکترونیکی دارای دو وظیفه اساسی و مهم می باشند که عبارت است از:

۱-کنترل نمودن قطعات دستگاه کپی و یا قسمتی از دستگاه

۲-تغذیه و لتاژ دهی قطعات دستگاه کپی و یا قسمتی از دستگاه فتوکپی

هر بخش و یا یونیت در دستگاه کپی ممکن است  که به وسیله برد الکترونیکی ای مورد کنترل قرار گیرد. از اصلی ترین و مهم ترین این برد ها عبارتند از:

• برد اصلی و یا main board
• برد تغذیه و ولتاژ و یا high voltag board که در دو نوع موجود است:

1. Ac board
2. Dc board

این برد ها هر کدام بر حسب محل استقرار خود دارای عملکردهای متفاوتی می باشند.

سنسور ها و سوئیچ ها

این قطعات دستگاه کپی، نوعی حسگر الکتریکی می باشند که بر حسب وظایف خود در دستگاه، قادر به رساندن اطلاعات خبری به برد های الکترونیکی دستگاه کپی می باشند. برد های الکترونیکی نیز موظف به اجرای برنامه های از پیش تعیین شده ای می باشند. در واقع سنسور ها در قسمت های مختلفی از  دستگاه کپی موجود هستند که هر کدام از آن ها دارای وظایف خاصی می باشند.

موتور های الکتریکی و یا Electronic motors

موتورهای الکتریکی موظف به حرکت قسمت ها و قطعات دستگاه کپی می باشد و کاملا تک فاز بوده و به طور کلی به دو نوع ذغال دار و بدون زغال تقسیم می شود. کلاچ ها و سلونوئیدها نیز از قطعات الکترومکانیکی محسوب شده و یک جریان الکتریکی فعال شده و حرکت مکانیکی ای را به اجرا در می آورد.

آموزش تعمیرات دستگاه کپی

پس از آشنا شدن با قطعات مختلف دستگاه کپی، حال نوبت آن است که تا حدودی به آموزش تعمیرات بپردازیم. به منظور آغاز تعمیر دستگاه فتوکپی لازم است تا با موارد زیر آشنا باشیم و هر کدام را به خوبی تمرین نماییم. لوازم مورد نیاز به منظور تعمیر دستگاه کپی نخستین چیزی می باشد که فرد تعمیرکار دستگاه کپی باید از آن مطلع باشد. پس از آن بهتر است تا به شناختن اصطلاحات این حرفه بپردازیم.

اصطلاحات موجود در آموزش قطعات دستگاه کپی

Automatic Document Feeder  و یا ADF

منبع تغذیه‌ كننده اتوماتیک سند، وسیله‌ ای می باشد كه برخی از نسخه ‌های اصلی را نگهداری نموده و به صورت اتومات آن ها را به منظور اسكن و یا كپی بر روی صفحه شیشه ای نور‌ دهنده ارسال می نماید. در تعمیرات دستگاه کپی این بخش بسیار حائز اهمیت می باشد.

Automatic Exposure Control

عملكرد كنترل اتوماتیک نور دهی، به صورت اتوماتیک مقدار نور مورد نیاز به منظور تابیدن بر نسخه اصلی را تنظیم می نماید. به عنوان نمونه: بر روی كاغذ های رنگی و یا نسخه‌ های اصلی ولی با كیفیت پایین

Automatic Power Save Mode

با گذر 90 ثانیه از عدم انجام فرایند كپی، دو حالت Power Off و Sleep Mode برای كاربران ایجاد خواهد شد.

 Automatic Start

شروع اتوماتیک به كاربران دستگاه کپی این امكان را فراهم می سازد تا كه دستورات و یا عملیات كپی را در هنگام warm up وارد نماید. پس از اینكه warm up كامل شود، عمل كپی كردن به صورت اتوماتیک و بدون دستکاری نمودن قطعات دستگاه کپی انجام می پذیرد.

Black and White Reverse

در این اصطلاح نواحی تیره و روشن کاغذ را به منظور ایجاد تصویر های سایه روشن تغییر خواهد داد.

Cartridge Exchange Program

به طور عموم دستگاه های کپی دارای سیستم های كارتریجی بوده كه به راحتی قابل تعویض هستند.

Continuous Copier

قابلیت انجام فرایند های كپی‌ متوالی و بدون اینكه فرد  پس از انجام هر بار كپی مجبور به فشردن دكمه Start باشد. تعداد كپی‌ های متوالی در مدل های مختلف دستگاه های کپی با یکدیگر متفاوت می باشد.

Continuous Mode

این عملکرد، دستگاه کپی را قادر می ‌سازد که تا هنگامی كه كاغذ های موجود در دستگاه کپی به پایان برسند،  به فرایند كپی گرفتن ادامه دهد.

Copy Size

این اصطلاح بیانگر میزان حداكثر و حداقل محدوده كپی و همچنین اندازه كاغذی می باشد كه دستگاه كپی قادر است تا آن را مورد استفاده قرار دهد.

CPM

‍Copies Per Minute  به معنای تعداد كپی در هر دقیقه می باشد.

Developer

جسمی می باشد كه پودر تونر را در واحد دولوپر نگهداری می نماید. با ایجاد اصطحکاکی در دولوپر، ذرات پودر تونر دارای بار منفی شده كه در نهایت باعث جذب شدن توسط استوانه درام دارای بار مثبت می ‌شوند.

Development

این اصطلاح بیانگر پروسه ‌ای می باشد كه ضمن آن پودر تونر بر تصویر روی استوانه درام هادی نور به كار‌ برده می ‌شود.

Development System

امروزه درمیان قطعات دستگاه کپی دو نوع development system در دستگاه های کپی شخصی و یا رومیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. Dual Component كه در آن از وسیله ای به نام برس مغناطیسی استفاده می‌ شود  و Mono Component كه در آن نوعی چرخنده مغناطیسی مورد استفاده قرار می گیرد.

Digital Copier

دستگاه کپی دیجیتال، ردیفی از سنسور ها را كه تصویر اسناد را اسكن می نماید، مورد استفاده قرار داده و در نهایت آن را برای پروسه دیجیتال آماده خواهد کرد.

Drum

درام در واقع قلب دستگاه كپی می‌ باشد كه تصویر بر روی آن شكل خواهد گرفت. این قطعه از قطعات دستگاه کپی، شامل هسته ای آلومنیومی همراه با چندین لایه از ماده حساس به ذرات باردار و نور همچون سلنیوم یا ماده ای با ساختار آلی است.

Dual Page Copy

این اصطلاح به معنای کپی به صورت اتومات از دو صفحه روبروی هم می باشد.

Edge / Center Erase

در این فرایند، نواحی اطراف لبه خارجی اسناد پاک می شود. این فرایند برای كپی گرفتن از كتاب مفید می باشد.

Electronic Storing –  E-Store

ذخیره الكترونیكی این امکان را برای شما فراهم می سازد كه گروه اسناد كامل ‌شده را بدون واحد حجیم منظم‌ كننده، به طور ساده‌ تری فراهم سازید. Offset Stacking نیز هر گروه كامل پرینت ‌ها و یا كپی‌ ها را با سینی اسناد داخلی جدا خواهد کرد.

Energy Save Mode

این ویژگی نوعی صرفه‌ جویی در مصرف انرژی می باشد كه پس از انجام كپی و اتمام زمان Preset، قطعات دستگاه كپی به صورت اتومات در وضعیت standby قرار گرفته که باعث می‌ شود تا برای انجام كپی بعدی نیازی به زمان warm-up مجدد نباشد.

Enlargement

این اصطلاح به معنای قابلیت افزایش اندازه تصویر نسخه های اصلی بر روی نسخه كپی ‌شده، می باشد.

Fiber Optics

Fiber Optics  كه لایه‌ های فیبری Lucite به‌هم ‌فشرده است و به منظور تشكیل تصویر نور را به استوانه درام انتقال می دهد، در برخی از انواع دستگاه های کپی به کار می روند. Optic های فیبری نسبت به لنزهای اپتیكال دارای قیمت پایین تری بوده و به صورت ساده ‌تری تولید می‌ شوند.

First Copy Time

تایم مورد نیاز از هنگام فشار دكمه Start تا هنگامی كه نخستین كپی به سینی خروجی برسد.

Fusing

پروسه ‌ای می باشد كه به منظور چسباندن دائمی ذرات پودر تونر به كاغذ كپی انجام خواهد گرفت. به طور کلی گرما و فشار ایجاد شده توسط لامپی گرم‌ شده درون دو roller  انجام می پذیرد.

(Graphical Device Interface (GDI

این پروسه برای قطعات دستگاه كپی این امكان را فراهم می سازد تا به عنوان پرینتر عمل نمایند.

Manual / Multi Bypass

برای کاربران این امکان را فراهم می سازد كه بدون نیاز به تعویض سینی‌ ها و یا كاست‌ های كاغذ، بر روی دو گروه كاغذ متفاوت كپی گرفته شود. همچنین برای فرایند كپی دورو نیز به كار برده می ‌شود..

لوازم یدکی و قطعات دستگاه کپی را از کپی تک بخواهید.

معرفی زاهدان :

زاهِدانْ یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان سیستان و بلوچستان است. این شهر در منطقهٔ سرحد قرار دارد.^[۵] زاهدان از سمت شمال به شهرستان هامون، از جنوب به شهرستان تفتان، از شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان و از غرب به شهرستان فهرج منتهی می‌شود. نام پیشین آن «دزداب» بوده که در زمان رضا شاه به «زاهدان» تغییر یافته‌است.

آب و هوای شهر زاهدان گرم و خشک به‌شمار می‌رود ولی شب‌های تابستان آب و هوای این شهر رو به سردی می‌گراید. آب آشامیدنی زاهدان لوله‌کشی آب شیرین است و از طریق انتقال آب از شهرستان زابل و هامون تأمین می‌گردد.^[۶] زاهدان به جهت مرزی بودن، از موقعیت استراتژیک جغرافیایی و تجاری و نظامی و شرایط خاص برخوردار است؛ به گونه‌ای که از یک‌سو راه‌آهن پاکستان که از مرز میرجاوه وارد ایران می‌شود و از سوی دیگر راه‌آهن سراسری ایران به این شهر منتهی می‌شود؛ و از سوی دیگر در نزدیکی به میل سه جانبهٔ ایران و پاکستان و افغانستان قرار دارد.^[۷]

موقعیت جغرافیایی

زاهدان شهری نوبنیاد است که در ۵۱۷ کیلومتری شرق شهرکرمان و نیز در نزدیکی کشور پاکستان واقع شده‌است. این شهر از طریق راه زمینی از سمت شمال به مشهد و از سمت جنوب به چابهار مرتبط شده و هم‌چنین دارای ایستگاه راه‌آهن و فرودگاه بین‌المللی است. زاهدان از لحاظ مختصات جغرافیایی در ۶۰ درجه و ۵۱ دقیقه و ۲۵ ثانیهٔ طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴۵ ثانیهٔ عرض شمالی واقع شده‌است. اختلاف زمان زاهدان با تهران ۳۶+ دقیقه و با گرینویچ ۲۴۶+ دقیقه‌است.

نام‌شناسی

زاهدان تا قبل از دوره پهلوی، روستای کوچک و دورافتاده‌ای به نام دزآپ بود؛^[۸] دزآپ کلمه‌ای به زبان بلوچی است؛ و از دز+آپ تشکیل شده‌است. دز و آپ بلوچی، معادل دزد و آب در فارسی است. بعدها دزآپ به دزدآب و سپس با همکاری نیروهای رضاشاه به فرماندهی امان‌الله جهانبانی، در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به علت اینکه اکثر مردم آن منطقه متدین بودند، زاهدان نام گرفت. واژه زاهدان در لغت به معنی «شهر پرهیزگاران» است.^{[۹][۸][۱۰]}

مردم‌شناسی

امروزه ترکیب عمده قومیتی این شهر را بلوچ‌ها و فارس‌ها تشکیل می‌دهد.^[۱۱] اقوام این شهر سیستانی و بلوچ و همچنین یزدی‌ها، بیرجندی‌ها، کرمانی‌ها، مهاجرانی از آذربایجان و سیکهای هندی و افغانستانی‌ها تشکیل می‌دهند.^[۱۲]

زبان بلوچهای زاهدان زبان بلوچی با گویش سرحدی بوده و سیستانی‌های زاهدان هم فارسی (لهجه سیستانی) همچنین زنان و مردان بلوچ و سیستانی پوشش مخصوص به خود که به لباس بلوچی و سیستانی مشهور است را بر تن دارند.

«رشت» با بیان درست «رِشت» در ایرانی باستان Ṷṛšti «باران» اسم مؤنث از Ṷaṛš «باریدن» و از این ریشه در زبان اوستایی صفت فعلی varǝšta «باریده» و در زبان لری باستان bǝṛšt «بارش» و bǝšt «باران» و در هورامی veš «باران» و فارسی نو «بارِش» از «وارِشت» فارسی میانه هم‌ریشه است.^{[۳۳][۳۴][۳۵]}

واژه «رشت» در فرهنگ واژه‌های دساتیر، به‌معنی گچی که بنّایان، سنگ و آجر را به آن استوار نمایند، معنی شده است.

و در واژه نامه‌های انجمن آرا، آنندراج، لغت فرس اسدی توسی، لغت محلی شوشتری، برهان قاطع، ناظم الاطبا و لغت‌نامهٔ جهانگیری این گونه معنی شده : چیزی که از هم فروریزد و فروپاشد.^[۳۶][۳۷]

همچنین رشت درد دیدگاه گروهی به معنی در گودی قرار گرفته می باشد. مطرح شدن این دیدگاه پیشینه ای تاریخی دارد. آن زمان هفته بازار رشت روزهای یکشنبه در همین شهر و روزهای چهارشنبه در آج بیشه (که هم اکنون یکی از محلات حاشیه شهر رشت است)، برگزار می شد. «رشت بازار» یعنی بازار در گودی قرار گفته و این صفت به این معنا بود که هر رهنورد یا مسافری که از بخش های جنوبی (مانند رودبار)، بخش های غربی (مانند فومن) و بخش های شرقی (مانند لاهیجان) به سوی رشت حرکت می کرد از منطقه ای بلندتر به ناحیه ای که در سطح پایین تر قرار داشت سرازیر می شد. در طول زمان واژه «بازار» از پایان نام حذف شد و «رشت» کنونی باقی ماند.

گروهی بر این گمانند که نام «رشت» از نام ایزد باران در فارسی پهلوی یعنی «تیشتر» گرفته شده است.

یکی از نام های پیشین این شهر «بیه» بوده که به معنای مصب میان دو رود است. یکی دیگر از نام های پیشین این شهر یعنی «دارالمرز»، سرزمین پست و گود (جلگه ای) معنا شده است. همچنین علی اکبر دهخدا بر این باور است که چون ساخت این شهر در سال ۹۰۰ هجری آغاز شده و واژه «رشت» در حساب ابجد ۹۰۰ است، این نام را برای این شهر برگزیده اند.

بنا بر یک گمانه زنی دیگر، نام درست این شهر «رِشت» بوده که از بن ریسیدن گرفته شدن و دلیل این نام گذاری پرآوازه بودن این شهر در تولید رشته های نوغان یا همان ابریشم دانسته شده است.

گروهی بر این باورند که واژه «رشت» از واژه گیلکی «وارش» سرچشمه گرفته است. بر پایه ای باور، «وا» برابر باز، متبادر کننده بازباران یعنی باران پیاپی و پی در پی است.

همچنین در اوستا، کتاب ایرانیان باستان، واژه «هو رشت» بار ها تکرار شده است. «هو» به معنی نیک و «رشت» به معنی کردار می باشد. یعنی محل انجام کار خوب و نیکو.

تاریخ

ابتدا رشت به‌صورت قصبه‌ای بزرگ میان یک فضای جنگلی بوده و از آبادی‌های کهن ایران به‌شمار می‌رفته که نامش در کتاب حدودالعالم به سال ۳۷۲ هجری آمده‌است.^[۳۸] این قصبه که در میان دو رودخانه گوهررود و زرجوب قرار داشت و از این جهت نیز قدمت دیرینه دارد. نام قدیمی رشت «دارالمرز» یا «دارالامان» بوده که قبل از این دو به آن «بیه» می‌گفتند. بیه در لغت‌نامه‌ها، رود یا مصب بین دو رودخانه معنی شده‌است و چنین به نظر می‌رسد که دلیل این نامگذاری قرار گرفتن آن در میان دو رودخانه‌است که به مثابه حفاظ و دیوار شهر محسوب می‌گردید.^[۳۹] لغت‌نامه دهخدا در باب رشت آورده‌است:

در قرن هشتم هجری حمد ﷲ مستوفی اولین کسی است که از رشت نام می‌برد. در زمان شاه عباس در آنجا آبادانیهایی کرد و رشت توسعه یافت. در زمان قاجاریه بواسطهٔ بسط روابط اقتصادی ایران با روسیه و تماس آن‌ها از راه رشت باز هم بر توسعهٔ این شهر افزود و در زمان ناصرالدین شاه از رشت با سی هزار تن جمعیت یاد شده و بازارهای آن از مال التجاره مملو بوده‌است.^[۴۰]

در فرهنگ جغرافیایی ایران در مورد شهر رشت آمده:

شهر رشت مرکز گیلان و مرکز استان یکم کشور بوده‌است. این شهر در ۳۳۹هزارگزی شمال باختر تهران و ۳۶هزارگزی جنوب بندر انزلی واقع شده‌است. از مرکز شهر و دو طرف ساختمان زیبای شهرداری چهار خیابان وسیع به چهار طرف کشیده شده‌است. بناهای دو و سه طبقهٔ نوساز و مغازه‌های معتبر در دو طرف این خیابان‌ها بنا شده‌است. شهر رشت از نظر شهربانی به پنج بخش زیر تقسیم می‌شود: ۱- ساغری‌سازان ۲- سبزه‌میدان و کیاب ۳- بازار ۴- مرکز شهر ۵- زرجوب. جمعیت شهر در حدود یکصدوبیست‌هزار تن است. تعداد مغازه‌ها و دکاکین شهر در حدود سه‌هزاروپانصد باب است. تعداد شماره‌های تلفن شهر رشت در حدود یک‌هزار نمره است. در این شهر دو دانشسرا و شش دبیرستان پسرانه و پنج دبیرستان دخترانه و ۱۴ دبستان پسرانه و ۱۶ دبستان دخترانه وجود دارد. کارخانه‌های شهر رشت به‌طور اختصار به این شرح است: ۱- کارخانهٔ گونی‌بافی، تعداد کارگران پانصد تن. ۲- کارخانهٔ بلورسازی، تعداد کارگران بیست تن. ۳- کارخانهٔ تخم نوغان‌گیری، مقدار محصول در سال از ۲۵ تا ۳۰ هزار جعبه. ۴- بند پوتین، تعداد کارگر ۱۵ تن. ۵- پنج کارخانهٔ برنج‌پاک‌کنی. ۶- دو کارخانهٔ آرد. ۷- دو کارخانهٔ پیله‌خفه‌کنی. ۸- کارخانهٔ کبریت‌سازی. ۹- چهار کارخانهٔ جوراب‌بافی. ۱۰- کارخانهٔ برق.^[۴۰][۴۱]

در فرهنگ معین آمده‌است:

مرکز استان گیلان (شهرستان رشت) در میان شاخه‌های مصبی سفیدرود به نام گوهررود و صیقلان رودبار در جلگهٔ هموار و سبزی که تا کنار مرداب و بحر خزر امتداد دارد واقع است. جمعیت شهر رشت ۱۲۲۰۰۰ تن است. این شهر زیبا و مترقی در قرن اخیر بزرگ‌ترین مرکز تجارتی ایران در شمال بود و به‌وسیلهٔ بندرانزلی از طریق روسیه با غالب ممالک اروپای شرقی و مرکزی تجارت داشت. از سوی دیگر به‌وسیلهٔ جادهٔ شوسه از طریق قزوین به تهران و از طریق لاهیجان و لنگرود به مازندران و گرگان و از راه بندر پهلوی و طالش به آذربایجان شرقی مربوط است. شهر رشت در زمین‌های رسوبی جنوب مرداب بندر پهلوی در ارتفاع هم سطح دریای آزاد قرار گرفته و یکی از مناطق پرباران ایران است که میزان بارندگی سالیانهٔ آن به ۱/۷۰ متر می‌رسد و پرباران‌ترین مرکز استان ایران به‌شمار می‌آید. هوای شهر اغلب مِه آلود و دارای بخار آب زیاد است و به همین واسطه هوای رشت سرد نیست، تمام روزهای یخبندان این شهر در عرض سال از سی روز تجاوز نمی‌کند، روزهای برفی یا برف و باران توأم کمتر در این شهر دیده می‌شود و در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش تنها یک روز برفی داشته و در سال ۱۳۳۵ ه‍.ش دوازده روز برفی در این شهر مشاهده شده‌است.^[۴۲][۴۳]

یاسنت لویی رابینو در سفرنامهٔ خود در ضمن بحث از مساجد و بقعه‌ها و بناهای تاریخی صورت چند سنگ نبشته را آورده که از آن جمله است:

«صورت کتیبهٔ سنگی مسجد جامع رشت که در عهد فتحعلی شاه قاجار بسال ۱۲۳۴ هَ. ق؛ و صورت کتیبه سنگی بقعهٔ خواهر امام که در عصر ناصرالدین شاه به سال ۱۲۷۲ هَ.ق. نوشته شده‌است، و نیز صورت کتیبه‌ای بر گلدستهٔ مسجد ساغری سازان رشت منقوش بسال ۱۳۰۴ ه‍.ق .».^[۴۴][۴۵] و^[۴۶][۴۷]